Krótkie informacje o skoliozie
Jak wygląda normalny kręgosłup?
Kiedy patrzymy na człowieka od tyłu, gdy stoi swobodnie w pozycji wyprostowanej, to jego kręgosłup jest prosty. Oglądając go z boku widzimy 3 fizjologiczne, czyli naturalnie występujące krzywizny. Tak więc szyjne i lędźwiowe wygięcie kręgosłupa do przodu określamy mianem lordozy, a piersiowe i krzyżowe wygięcie do tyłu nazywamy kifozą.
Co to jest skolioza?
Patrząc na plecy dziecka od tyłu gdy stara się ono stać tak prosto jak to jest tylko możliwe, a mimo to obserwujemy wygięcie kręgosłupa na bok, którego nie potrafi ono skorygować to wówczas mówimy o skoliozie. W rzeczywistości skolioza jest o wiele bardziej skomplikowana ,a postęp skrzywienia może prowadzić do znacznej deformacji tułowia wynikającej z rotacji kręgów (obecność garbu żebrowego). Skolioza może przyjmować kształt litery „S” lub długie „C”.
Czy istnieją inne nieprawidłowe skrzywienia kręgosłupa?
Naturalnymi skrzywieniami kręgosłupa są kifoza i lordoza. Kiedy są one nadmierne, poza przyjęte granice, określa się je jako nieprawidłowe. Gdy ma to miejsce w części piersiowej kręgosłupa, mówi się o plecach okrągłych lub zwiększonej kifozie (hyperkifoza), a w części lędźwiowej – o nadmiernym wygięciu kręgosłupa do przodu, czyli o zwiększonej lordozie (hyperlordoza). Skoliozie piersiowej, najczęściej występującej skoliozie idiopatycznej, przeważnie towarzyszy zmniejszenie fizjologicznej kifozy, rzadziej jej zwiększenie. Warunki te określa się odpowiednio jako hipokifoza i hyperkifoza piersiowa.
Co powoduje skoliozę?
Większość skrzywień strukturalnych – około 80% – nie ma znanej przyczyny i dlatego nazywa się je idiopatycznymi. Niektóre skrzywienia są wrodzone (10%), a inne mogą być spowodowane zaburzeniami nerwowo-mięśniowymi (10%) . W dzieciństwie skolioza idiopatyczna występuje w równej mierze u chłopców i dziewcząt. U dorastających dzieci – w okresie młodzieńczym skolioza występuje 7-9 razy częściej u dziewczynek niż u chłopców.
Jak wykrywa się skoliozę?
– skolioza może być zauważona przez członków rodziny, a pierwszymi oznakami są często trudności we właściwym dopasowaniu odzieży, nierówno ustawione barki, odstająca łopatka albo niesymetryczne trójkąty taliowe, zwłaszcza kiedy obserwuje się dziecko w stroju kąpielowym.
– badania szkolne z udziałem przeszkolonej pielęgniarki polegają na obserwacji pleców dzieci podczas okresowych badań. Wykrycie jakiejkolwiek zmiany w stosunku do normalnych krzywizn kręgosłupa powinno uczulić rodziców, aby ich dziecko obejrzał lekarz,
– skolioza może być również zauważona przez lekarza szkolnego podczas okresowych wizyt.
Czy skoliozę można leczyć?
Tak. Leczenie będzie zależało od stopnia skrzywienia i wieku dziecka. Im wcześniej skolioza zostaje wykryta, tym lepsze są możliwości jej leczenia. Wszystkie zmiany odbiegające od naturalnych krzywizn kręgosłupa powinny być oceniane przez lekarza ortopedę, który jeżeli uzna to za konieczne zleci wykonanie odpowiednich zdjęć radiologicznych. Leczenie skoliozy polega na: obserwacji, stosowaniu gorsetu i ćwiczeń oraz leczeniu operacyjnym
– Obserwacja:
Lekarz systematycznie ocenia kręgosłup dziecka (co 4 – 6 miesięcy), aby określić, czy jego skrzywienie postępuje w miarę wzrostu.
– Stosowanie gorsetu i ćwiczeń:
Nie ma żadnych dowodów na to, że ćwiczenia wpływają na przyhamowanie względnie zatrzymanie postępu skrzywienia, to jednak intensywne wzmacnianie mięśni grzbietu, brzucha i pośladków znacznie poprawia ogólną sprawność, a także wydolność krążeniowo – oddechową dzieci. Ćwiczenia mają również korzystny wpływ na ich samopoczucie i sprawiają, że lepiej tolerują one noszenie gorsetu, a także lepiej znoszą leczenie operacyjne, jeżeli okaże się ono konieczne. Powrót do prawie normalnej aktywności fizycznej po operacji przebiega u nich również znacznie sprawniej. Tak więc postęp skrzywienia może być przyhamowany i kontrolowane przez umiejętnie skojarzone leczenie gorsetem i ćwiczeniami. Stosowanie gorsetu ma uzasadnienie raczej w małych skrzywieniach ( 25º – 35º ), u rosnących dzieci, a także umiarkowanych skrzywieniach (35º – 40º ) u młodzieży przed okresem osiągnięcia dojrzałości kostnej. Obecnie najczęściej stosowane są dwa główne typy gorsetów (gorset Milwaukee i gorset niskoprofilowy podramienny typu Boston), a także ich liczne modyfikacje.
Co czyni stosowanie gorsetu skutecznym?
wczesne rozpoznanie kiedy dziecko nadal rośnie
małe i umiarkowane skrzywienia w przedziale 25º – 40º
regularna ocena dziecka przez chirurga ortopedę ( okresowe
dopasowanie gorsetu)
współpraca lekarz – rodzice – dziecko
utrzymanie normalnej , codziennej aktywności fizycznej
w przypadku noszenia gorsetu, wykonywanie aktywnych ćwiczeń wzmacniających mięśnie: grzbietu (pleców), brzucha i pośladków.
Leczenie operacyjne
Stosowane metody operacyjne przy użyciu specjalnego instrumentarium korygują skrzywienie (prostują kręgosłup) na ile jest to możliwe i utrzymują go w tej pozycji. Dokonujące się w czasie 18 do 22 miesięcy usztywnienie tak skorygowanego kręgosłupa jest zasadniczym celem leczenia operacyjnego. Operacje wykonuje się, gdy skrzywienia są poważne przekraczają 50º i kiedy ich postęp jest udokumentowany, nawet mimo uprzednio stosowanych gorsetów. Tylko niewielka liczba dzieci i młodzieży z poważną postępującą skoliozą idiopatyczną wymaga leczenia operacyjnego ( 10% – 15%).
Czynniki wpływające na podjęcie decyzji o operacji?
rozległość poddanego usztywnieniu odcinka kręgosłupa
wielkość skrzywienia (przekraczająca 50º u rosnącego dziecka)
obecność zmniejszonej lub nadmiernej kifozy
ból (rzadki u młodzieży częstszy u dorosłych)
przewidywany postęp skrzywienia (jego pogorszenie)
Inne ważne czynniki w planowaniu leczenia operacyjnego:
przedoperacyjna wszechstronna edukacja chorego
donacja własnej krwi (jeżeli to tylko możliwe)
dobry stan psychofizyczny (akceptacja operacji)
właściwa dobrany program ćwiczeń przed i po operacji
Czy skoliozie można zapobiec?
Nie. Jednak jej wczesne wykrycie i wdrożenie leczenia jest ważne w zapobieganiu odległym skutkom i ich pływowi na deformację tułowia i ograniczenie funkcji płuc i serca. Około 80% chorych może uniknąć operacji, jeżeli skoliozę wykryje się wcześnie i niezwłocznie rozpocznie leczenie.
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania przez dzieci i nastolatków ze skoliozą?
Czy brak wapnia u dzieci może być przyczyną skoliozy? NIE
Czy wada postawy może powodować skoliozę idiopatyczną? NIE
Czy skrzywieniu towarzyszy ból u dzieci ? NIE u dorosłych CZĘSTO
Czy gorset wyprostuje skoliozę? NIE
Czy metalowe implantaty (instrumentarium kręgosłupowe) będą oddziaływać na detektory metalu na lotniskach ? NIE
Czy operacja skoliozy ma wpływ na naturalny poród w przyszłości i czy będzie wymagało cięcia cesarskiego?
NIE MA WPŁYWU I NIE BĘDZIE WYMAGAŁO CIĘCIA
CESARSKIEGO
Czy deformacje kręgosłupa są zakaźne? NIE
Czy istnieje jakikolwiek sposób zapobiegania deformacjom
strukturalnym kręgosłupa? OBECNIE NIE MA ŻADNEGO
SPOSOBU PROFILAKTYKI (ZAPOBIEGANIA) SKOLIOZOM
STRUKTURALNYM.
Czy dorośli mają skoliozę?
Tak. Istnieją dwa typy skolioz występujące u dorosłych, skolioza, która rozwija się w wyniku osteoporozy lub zmian zwyrodnieniowych. W znacznej jednak części skolioza dorosłych zaczyna się w dzieciństwie (skolioza idiopatyczna) i kontynuuje swój wzrost pomimo różnych sposobów leczenia. Najczęstszymi problemami dorosłych chorych ze skoliozą są bóle występujące w różnych częściach kręgosłupa, (przeważnie dotyczy to odcinka lędźwiowo-krzyżowego), niewydolność krążeniowo- oddechowa oraz względy kosmetyczne. Wielu dorosłych w średnim wieku poddaje się operacji, aby zapobiec tym niekorzystnym następstwom.